امیرالمومنین امام على(علیه السلام): لا یُستَعانُ على الدهرِ إلاّ بالعَقلِ. در برابر روزگار، جز از خِرَد نمی توان کمک گرفت.[*]
تمام مشکلات بشر در طول تاریخ و در دنیای امروز این است که افراد در کارها
و مشکلات با مشعل خرد و عقل حرکت نمی کند،متاسفانه اکثر امور امروز انجام
نمی شود مگر بر اساس خواهش های نفسانی و عقلانیت در آن جائی ندارد، اگر
عقلانیت در زندگی حاکم شود وضع به گونه ای دیگر خواهد شد و بشر در دنیا و
آخرت هرگز گرفتار نخواهد شد.
در آیات و روایات عقل به معانی مختلفی اراده شده است. از نظر قرآن جایگاه
ارزشی عقل را می بایست با توجه به نقش آن در زندگی انسان تحلیل و ارزیابی
کرد. تعقل موجب می شود تا انسان خدا و هستی و خود را بشناسد.[1] و به تشخیص
حق و باطل بپردازد و ارزش ها و ضد ارزش ها و نیز زشت و زیبا و خوب و بد را
بشناسد و در برابر آن ها موضع گیری مناسبی داشته باشد.[2] امام رضا(علیه
السلام) نیز می فرماید: «صدیقُ کلُّ إمرء عقلهُ و عدوّهُ جهلهُ»[3]
صادقترین دوست انسان عقل و دشمن او جهل اوست. زیرا عقل است که موجب می شود
انسان خداوند را بشناسد و به تشخیص حق و باطل بپردازد.
با توجه به چنین جایگاه و نقش عقل در زندگی انسان است که امیرمومنان
علی(علیه السلام) می فرماید: «نخستین پایه اسلام، عقل است.»[4]؛ چرا که عقل
از طریق استدلال از آیات آفاقی و انفسی، حقایق از جمله حقیقت بزرگ و بی
همتایی چون خدا را اثبات میکند و پس از اثبات خدا، خوبی و لزوم تسلیم در
برابر خداوند و ایمان به خدا را به انسان گوشزد میکند.
امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «مَنْ کانَ عاقِلاً کانَ لَهُ دِینٌ، وَ مَنْ کانَ لَهُ دِینٌ دَخَلَ الْجَنَّهَ»؛[5]کسى
که عاقل باشد دین دارد، و کسى که دین داشته باشد داخل بهشتمى شود
بنابراین، بهشت جاى عاقلان است. البته، عقل در اینجا به معنى معرفت راستین
است، نه شیطنت هاى شیاطین که در سیاستمداران جبار و ظالم جهان دیده مى شود،
که به گفته امام صادق(علیه السلام):«شَبِیهَهٌ بِالْعَقْلِ وَ لَیْسَتْ بِالْعَقْل»؛ شبیه عقل است، ولى عقل نیست![6]
در تمامی امور عقل کارگشا است امیرالمومنین امام على(علیه السلام) می فرماید: لا یُستَعانُ على الدهرِ إلاّ بالعَقلِ.
در برابر روزگار، جز از خِرَد نمی توان کمک گرفت.[7] زیرا عقل است که
شهوات و دنیا پرستی را کنترل می نماید و انسان فارغ از شهوات بهترین تصمیم
را می گیرد حضرت امام علی(علیه السّلام) می فرماید: عقلی که به مرتبه ی
کمال و نیرومندی رسیده است می تواند طبیعت بد و غرایز تندرو را مقهور و
سرکوب نماید.[8] و نتیجه آن می شود که بهترین تصمیم را می گیرد که
امیرالمومنین امام علی علیه السلام می فرماید: افکار عاقلانه ات تو را به
راه صواب و هدایت واقعی راهنمایی می کند.[9] بطور مثال در حادثه کربلا تفکر
خردورزانه جناب حر بود که موجب شد ایشان حق را از باطل تشخیص[البته با
عنایت امام علیه السلام] و به سوی هدایت روی آورد مگرنه اینک ایشان از
قاتلین سیدالشهدا علیه السلام محسوب می شدند نه شهیدان کربلا، و حاصل بحث
این است که هدایت در گرو تعقل و تفکر صحیح و عمل به آن میسر می گردد.
پی نوشت:
[*]. بحارالانوار، ج 75، ص 7.
[1]. رعد، آیات ۳ و ۴؛ حج، آیه ۸
[2]. طه، آیه ۱۲۸؛ قصص،ایه ۶۰؛ انعام، آیه ۱۵۱
[3]. مجلسی بحارالانوار ج 1 ح 11: 87
[4]. ابنشعبه الحرانی،تحف العقول، ص. ۱۹۶
[5]. کافى، جلد 1، صفحه 11، حدیث 6.
[6]. کافى، جلد 1، صفحه 11، حدیث 3.
[7]. بحارالانوار، ج 75، ص 7.
[8]. بحارالانوار، ج ۱۷، ص ۱۱۶.
[9]. غررالحکم، ص ۵۱۶.
---------------------------
مطالعه بیشتر در:
عقل و تعقل(در بیان حضرت امیر علیه السلام)
---------------------------------- آواتارهای حاضر در سایت ziaossalehin.ir ، کانال تلگرام t.me/tarh14 ، وبلاگ tarh14.tebyan.net ، وبلاگ http://tarh14.blog.ir وبلاگ http://mojtabakalantari.blog.ir ، اینستاگرام instagram.com/tarh14 ، ویسگون wisgoon.com/124000 ، نزدیکا nazdika.com و ... نیز بارگذاری شده است
- آواتار و کاربرد آن (لیست آواتارهای جدید)
- هدیه به اموات
- مومن کم حرف و پرکار است
- طلب فرزند
- روش تبلیغی
- نشر مطالب نامناسب ممنوع (سلفی)
- تعریف و معانی اقاله
- دو رسوایی در دنیا
- حجاب میان خالق ومخلوق
- صله رحم و افزایش طول عمر
- برترین عمل در روز جمعه
- سالروز بازگشت امام خمینی(ره) به وطن
- اسلام و ایران
- حق فرزند بر والدین
- دعا برای ظهور
- نسخه ای جهت رفع چشم زخم
- گنج های نیکوکاری
- هرگاه خداوند براى خانواده اى خیر بخواهد
- پنهان نمودن راز
- فتنه ناکثین
- تبریک سالروز پیروزی انقلاب اسلامی
- مقام معظم رهبری / جنگ نرم
- شهادت حضرت فاطمه زهراء علیهاالسلام
- بدگمانی ، نوعی بیماری فکری و اخلاقی است
- نماز در نقاط مختلف مسجد
- اولین فرمایش امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بعد از ظهور
- توجیه گناه
- حرمت همسایه
- اَللّـهُمَّ اَرِنیِ الطَّلْعَةَ الرَّشیدَةَ
- حرمت پدر
- انتظار فرج
- بی نیازی از طبیب
- مزد کارگر
- پیامهای صهیونیستی
- تسلیت شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها)
- هجوم به خانه وحی
- وجوب اقامه عزای حضرت زهرا (سلام الله علیها)
- دلی شکسته تر از من، در آن زمانه نبود
- حضرت زهرا ( سلام الله علیها) و سوره کوثر
- ای مسیحای علی اعجاز کن
- فاطمیه ، فرصتی برای فاطمی شدن
- تبریک بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی و روز مهندس
- توصیه های پزشکی آیت الله بهجت (ره)
- چه کسانی در جایگاه شهید هستند؟
- شهادت حضرت علی ابن امام محمد باقر(علیه السلام)
- هیچ کاری حلال ترو پاکیزه تر از کشاورزی نیست
- نماز اول وقت موجب خشنودى خداست
- بداخلاقی با خانواده
- از شیعیان ما نیست ، کسى که به مردم ظلم کند
- بیا که هر روز ما را تو نوروز می کنی
- هر روزتان نوروز ، نوروزتان پیروز
- میلاد سرور زنان دو عالم حضرت زهرا (علیها السلام) مبارک باد
- فضائل حضرت زهرا (سلام الله علیها)
- از دامن زن؛ مرد به معراج می رود
- پنجشنبه آخر سال است ......
- ما همه آتش نشانیم
- نمی خواهید سرباز امام زمان(عج) شوید؟!
- عاقبت معاشرت و همنشینى با بى خردان
- مهمان نوازی
- انگیزه هاى فرو رفتن در گناه
- وفات حضرت ام البنین(سلام الله علیها)
- روز درختکاری گرامی باد
- روز احسان و نیکوکاری گرامی باد
- میلاد پر برکت امام محمد باقر (علیه السلام) و حلول ماه رجب مبارک باد
- لیلة الرغائب
- شهادت مظلومانه امام هادی (علیه السلام) تسلیت باد.
- روز جمهوری اسلامی ایران
- سیزدهم فروردین روز طبیعت گرامی باد.
- قضا شدن نماز صبح
- واى بر هر عیبجوى هرزه زبان
- منم خانه غربت، منم خانه تنهایى
- کمال انسان
- میلاد حضرت علی اصغر علیه السلام
- معرفی گروه های تلگرامی اخلاقی
- میلاد با سعادت ، امام محمد تقی ، جواد الائمه (علیه السلام) مبارک باد
- قال رسول الله (ص) من و علی دو پدر این امّت هستیم.
- روز پدر مبارک باد
- میلاد امام علی (علیه السلام) مبارک باد.
- الآباءُ ثَلاثَةٌ: أبٌ وَلَّدَکَ، و أبٌ زَوَّجَکَ، و أبٌ عَلَّمَکَ
- وفات حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) تسلیت باد
- ارزش فراگیری حدیث
- شهادت حضرت احمد بن موسی ( علیهم السلام ) تسلیت باد.
- شیوه های کنترل فشارهای جنسی
- روز ارتش جمهوری اسلامی ایران
- هر کس بر خدا توکل کند ، خداوند برای او کفایت است
- دوری از گناهان کبیره موجب عاقبت بخیری است
- فضیلت صلوات در روز جمعه
- سالروز فتح خیبر گرامی باد
- شهادت مظلومانه امام موسی کاظم (علیه السلام)
- وفات جناب ابوطالب (علیه السلام)
- عید مبعث رسول گرامی اسلام مبارک باد
- إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیئًا أَنْ یقُولَ لَهُ کُنْ فَیکُونُ
- شرط اول انتخاب همسر ایمان و تقواست
- حلول ماه شعبان المعظم مبارک باد
- روز پاسدار و روز جانباز گرامی باد
- ولادت با سعادت امام حسین (علیه السلام) مبارک باد.
- ولادت با سعادت امام سجاد (علیه السلام)مبارک باد
- روز معلم گرامی باد
- گناه موجب عدم استجابت دعا
- فضای مجازی نیز محضر خداوند است
- روز جوان بر تمامی جوانان عزیز مبارک باد
- ذکر علی بن أبی طالب (علیه السلام) عبادة
- میلاد حضرت علی اکبر (علیه السلام) مبارک باد
- صاحب این امر، آواره، رانده، تک و تنها است
- هفته سربازان گمنام امام زمان (عج) گرامی باد
- دعای " اللهم ارزقنا توفیق الطاعه "
- میلاد منجی عالم بشریت
- صداقت دری از درهای بهشت
- اسلام و ثروت اندوزی
- راه نجات و رستگارى در یاد و عبادت خالصانه خداوند است
- بهترین سیاستها ، دادگستری و عدالت است
- اخوت و برادری در امت اسلامی
- تَعَلَّمَ لِلّهِ و َعَمِلَ لِلّهِ و َعَلَّمَ لِلّهِ
- انتخاب آگاهانه
- قُل اِنَّ صَلاتی وَ نُسُکی وَ مَحیایَ وَ مَماتی لِلهِ رَبِّ العالَمینَ
- یاد خداوند عقل را آرامش مى دهد
- یا ابا صالح ارشدنا الی الطریق ، رحمکم الله
- تَعاوَنُوا عَلَی البِرِّ و التَّقوی
- سالروز فتح خرمشهر گرامی باد
- استغفار در انتهای ماه شعبان
- اللهم صل على محمد و آل محمد وعجل فرجهم والعن اعدائهم اجمعین
- فرا رسیدن ماه مبارک رمضان مبارک باد.
- آداب هنگام افطار
- اخلاص ثمره عبادت
- وقت آن نشده برای مولایمان ستاد بزنیم؟
- بشارت باد استقامت کنندگان
- خصوصیات قاضی
- ضرورت شکر الهی
- پیامدهاى غضب و خشم
- سالروز عروج ملکوتی امام خمینی (ره)
- وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها)
- امنیّت و سلامتی
- سرما خوردگی در طب اسلامی
- آتش به اختیار
- یا امام حسن مجتبی(علیه السلام)
- یا امام حسن (علیه السلام)
- معراج النبی (صلی الله علیه و آله)
- شب های نوزدهم ، شب بیست ویکم و شب بیست و سوم ماه رمضان
- شب قدر و حضرت فاطمه سلام الله علیها
- ضربت خوردن امام علی علیه السلام
- سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ الْغُرُوبِ
- حرص به دنیا
- شهادت امام علی (علیه السلام) تسلیت باد.
- اعمال شب بیست و سوّم ماه مبارک رمضان
- الحمدالله شیعه حیدرم
- سالروز تخریب قبور ائمه بقیع
- منافق، بى شرم، کودن، چاپلوس و بدبخت است.
- حسین میا به کوفه کوفه وفا ندارد
- کمال ادب و مروت در هفت چیز است
- عاقبت فتوا بی علم
- منافق در بیان قرآن و امیرالمومنین علیه السلام
- غسل جمعه از بزرگ‌ترین و برترین اعمال مستحبی
- هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ
- وفات حضرت شاه عبدالعظیم حسنی
- حضرت حمزه سیدالشهداء (علیه السلام
- روز ملی عفاف و حجاب
- عدالت اجتماعی و اقتصادی
- عاقبت خودکشی
- عدالت اجتماعی و اقتصادی
- روز ملی حجاب و عفاف
- همه ما کار آفرینیم
- سیاست امروز آندلسی کردن ایران است
- الله جل جلاله ربی والاسلام دینی
- تربیت فرزند و وفا به عهد
- ألا بذکر الله تطمئن القلوب
- عواقب از یاد بردن مرگ
- صلوات
- ای کتاب ناطق!کاشف الحقایق!
- این بقیه الله عجل الله تعالی فرجه الشریف
- شهادت جانسوز رئیس مذهب شیعه
- اللهم عجل لولیک الفرج
- حلم و شکیبایی
- شهادت امام صادق (علیه السلام)
- صلوات نور است اللهم صل علی محمد و آل محمد
- آبرو و اعتبار خود را آماج تیرهای حرف مردم قرار ندهید
- اثرات گناه بر دنیا و آخرت
- میلاد با سعادت حضرت معصومه (علیها السلام) و روز دختر
- پرهیز از مواضع تهمت
- اثرات گناه بر دنیا و آخرت
- روز دختر گرامی باد
- آواتار آواتار مذهبی اواتار تصویر پروفایل
- حضرت احمد بن موسی (علیهم السلام) شاهچراغ
- به درستی که مَثل دنیا مثل مار است
- سالروز عملیات غرور آفرین مرصاد گرامی باد
- روشن فکرهای تاریک اندیش
- بزرگداشت حضرت احمد بن موسی(علیهماالسلام)، شاهچراغ
- روز جهانی شیر مادر
- فریبکار، شیطانى انسان نما است
- روز اهدای خون
- دلهاى مردم خزانه هاى حاکم است
- میلاد با سعادت امام رضا (علیه السلام) مبارک باد.
- میلاد با سعادت امام على بن موسى الرضا (علیه السلام)
- ویژگی های دانشمندان
- ابرو و حیثیت مومن
- تحقیر مومن ممنوع
- عاقبت سخن چینی
- سر زنش مومن ممنوع
- ویل لکل همزة لمزة
- خداوند، بهانه اى را براى نادانى نمی پذیرد
- حقوق حیوانات در اسلام
- شهید محسن حججی
- یاری مومن
- بقیه الله (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
- اسراف در مطهرات
- دحوالارض
- الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍوَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ
- بنیاد فرهنگی تربیتی ضیاءالصالحین
- جوان پاک
- تلاش و کوشش
- انتخاب نام خوب برای فرزند
- روز جهانی مساجد
- شهادت حضرت امام جواد (علیه السلام)
- ازدواج امام علی(علیه‌السلام) و حضرت زهراء (سلام الله علیها)
- شهادت امام محمد باقر (علیه السلام)
- روز عرفه
- شهادت مسلم بن عقیل و هانی بن عروه (علیهم السلام)
- روز پزشک
- سبک شمردن گناه
- حفظ آبرو
- هفته دولت و روز کارمند
- تسبیحات حضرت زهرا (علیهاالسلام)
- عید الأضحی عید قربان
- سعادت در گرو دوستی امیرالمومنین(علیه السلام)
- عید غدیر
- ولادت امام هادی(علیه السلام)
- ولایت علی بن ابیطالب(علیهماالسلام)؛ دژ خداوند است
- یک نماز با عطر بهتر از هفتاد نماز
- ارزش نماز جماعت
- پاداش مصائب و گرفتاری ها
- گوش خود را به شنیدن خوبی عادت دهیم
- نیت درست
- بدهى زیاد راستگو را دروغگو می کند
- روز خانواده
- شهادت جناب میثم تمار
- روز مباهله
- مؤمن ، مانند زنبور عسل است
- مشورت موجب برکت در زندگی است
- میلاد با سعادت امام موسی کاظم (علیه السلام)
- پل صراط
- ارزش تشکر و سپاسگزاری
- اهمیت کسب علم تا انتهای حیات
- هفته دفاع مقدس
