روز کارگر :: مجتبی کلانتری

خداوند متعال در قرآن کریم با اشاره به نعمات و لوازم زندگی که در اختیار بشر قرار داده است، دستور به کسب روزی حلال و سپاس گذاری از نعمات الهی می دهد و در سوره مبارکه اعراف می فرماید: «وَ لَقَدْ مَکَّنَّاکُمْ فِی الْأَرْضِ وَ جَعَلْنا لَکُمْ فیها مَعایِشَ قَلیلاً ما تَشْکُرُونَ؛ و قطعاً شما را در زمین قدرت عمل دادیم، و برای شما در آن، وسایل معیشت نهادیم، [اما] چه کم سپاسگزاری می کنید.»[1]
اسلام همواره به تلاش در امور دنیوی تاکید و برای اشخاصی که در امور دنیوی برای کسب روزی حلال تلاش و کوشش می نمایند، پاداش و ارزش فراوانی قائل شده است، قرآن کریم در این باب می فرماید: «فَإِذا قُضِیَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ اذْکُرُوا اللَّهَ کَثیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ و چون نماز تمام شد ( مجازید که ) در روی زمین پراکنده شوید و از فضل خدا بطلبید ( در پی کار و روزی روید ) و خدا را بسیار یاد کنید، شاید رستگار گردید.» [2]‌، پیامبر گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) نیز می فرماید: «به دنبال روزی حلال رفتن، بر هر مرد و زن مسلمان لازم است» [3]
شخص «کارگر» را می توان از جمله مصادیق بارز اشخاصی دانست که برای امور دنیوی و روزی حلال تلاش بسیار می نماید، در مورد جایگاه کارگر در تاریخ ثبت شده است هنگامی که رسول خدا (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) با «سوربن معاذ انصاری»، [یا سعد انصاری] دست داد از ایشان پرسید: «چه باعث شده که دست هایت این گونه سفت و پینه بسته باشد؟» پاسخ داد: «با بیل برای کسب نفقه خانواده ام کار می کنم. » حضرت به ایشان احترام و فرمودند: «این دست هرگز آتش جهنّم را حسّ نمی کند.»[4] و همچنان در جائی دیگر فرمودند: «خداوند متعال بنده مومن پیشه ور و شاغل را دوست دارد.» [5]
باتوجه به جایگاه کار و کارگر در نزد خداوند، اسلام حقوقی را برای کارگر قائل شده که به برخی از آنها اشاره می نمایم:
۱. پرداخت مزد: از مهم ترین مصادیق جبران خدمات کارگر، پرداخت مزد ایشان در زمان مقرّر است، در روایات سفارش شده است که قبل از خشک شدن عرق کارگر، مزد ایشان را بدهید. [6] و همچنان امام صادق (صلواتُ اللهِ و سلامُه علیهِ) می فرماید: «یکی از چرکین ترین گناهان، ندادن مزد کارگر است.» [7]
۲. پرداخت مزد کارگر بطور کامل: پیامبر (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) می فرماید: «کسی که مزد مزدبگیر (کارگر) را کم دهد خداوند عملش را باطل گرداند و بوی بهشت را که از مسافت ۵۰۰ ساله به مشام می رسد بر وی حرام کند.» [8]
۳. محبت و مهرورزی نسبت به کارگر: امیرالمومنین امام على (صلواتُ اللهِ و سلامُه علیهِ) می فرماید: «با فرودست خود مهربان باش تا فرادستت با تو مهربان باشد ». [9]، امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه علیهِ) نیز درباره حقوق و مهرورزی به زیر دستان که یکی از مصادیق آنان کارگران هستند،چنین می فرماید: «امّا حقّ زیردستان تو این است که بدانى آنها به خاطر ناتوانى خود و توانایى تو رعیّت تو گشته اند. پس واجب است که در بین آنان به عدل رفتار کنى و براى آنان چون پدرى مهربان باشى و نادانى آنان را ببخشایى و در کیفر نمودن آنان شتاب نکنى و خداى عزّوجل را بر قدرت و تسلّطى که بر ایشان به تو داده است سپاسگزار باشى. » [10]
۴. پاسخ نیکی کارگر را با نیکی دادن: هنگامی که یک کارگر کارهای سخت و دشواری را انجام داده و در پیشرفت کار تأثیر بسزایی دارد، هر چند وظیفه او بوده و در مقابل این کار مُزد می گیرد ولی از نگاه اسلامی و انسانی، یک کارگر، نسبت به کارفرما و هم به دیگران احسان و نیکی کرده است و موجب پیشرفت شده است. اینجاست که باید احسان و نیکی او را با خوبی پاسخ داد. قرآن کریم می فرماید:« هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلَّا الْإِحْسانُ؛ آیا جزاى نیکى جز نیکى است؟!». [11]
۵. سپاسگزاری از خدمات کارگر: امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه علیهِ) می فرماید: «روز قیامت خداوند متعال به بعضی از بندگانش می گوید: آیا شکر فلان کس را به جای آوردی عرض می کند: پروردگارا! من شکر تو را به جای آوردم، خداوند می فرماید: چون شکر او را به جا نیاوردی شکر مرا هم به جا نیاورده ای! سپس افزود «شکرگزارترین شما در پیشگاه خدا کسی است که از نعمت ها و زحمات مردم بیشترین قدردانی و شکرگزاری را به عمل آورد.»[12]
۶. رعایت حقوق کارگر در زمان ناتوانی: در تاریخ ثبت شده پیر مرد فرتوت و نابینایى، در حال گدایى، بر امیرمؤمنان گذشت.امام فرمود: «این مرد کیست و چرا گدایى مى کند؟» جواب گفتند: «نصرانى است و قبلا کارگر بوده». امام فرمود: «تا آن زمان که قدرت کار کردن داشت از او کار کشیدید و اینک که پیر شده و قدرت کار کردن ندارد، از تأمین روزى وى دریغ مى ورزید ؟ از بیت المال زندگى او را تأمین کنید» [13]
۷. بازنداشتن کارگر از اعمال عبادی: امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «هر کس کارگرى را به کار گیرد و او را از شرکت در نماز جمعه باز دارد، گناهش را به عهده گرفته است و اگر او را باز ندارد، در اجر او شریک است.»[14]

مجتبی کلانتری

روز کارگر

تامین اجتماعی کارگر

تشکن

حدیث در مورد کارگر

حقوق کارگر

حقوق کارگر از نظر اسلام

خدمات کارگر

روز جهانی کارگر

روز کارگر

مجتبی کلانتری

کارگر

بسیج مجازی

مناسبت های هجری شمسی