شان و مقام «معلم» به حدی است که اولین آیاتی که بر قلب نازنین رسول گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) نازل شد [1] خداوند را معلم خلائق معرفی می نماید و می فرماید: «اقْرَاْ بِسْمِ رَبِّکَ الَّذِى خَلَقَ خَلَقَ الاْنسَانَ مِنْ عَلَق اقْرَاْ وَرَبُّکَ الاْکْرَمُ الَّذِى عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ الاْنسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ، بخوان به نام پروردگارت که آفرید، و انسان را از خون بسته اى خلق کرد بخوان که پروردگارت والاتر است، همان کسى که به وسیله قلم تعلیم نمود و به انسان آنچه را نمى دانست آموخت.»[2]
در عظمت منزلت و مقام معلم همین بس که رسول گرامی اسلام (صَلَّی اللهُ علیهِ و آلهِ و سلَّم) خود را معلم معرفی نموده و می فرماید: «اِنَّمَا بُعِثْتُ مَعَلِّما؛ همانا که من به عنوان معلم مبعوث شده ام.» [3]، و همچنین ایشان در قالب دعا می فرمودند: «خداوندا! معلمان را بیامرز و عمر طولانی به آنان عطا فرما و کسب و کارشان را مبارک گردان!» [4] و همچنان می فرماید: «بخشنده ترین شما پس از من، کسى است که دانشى بیاموزد، آنگاه دانش خود را بپراکند. » [5]
با توجه به مقام معلم که ذکر شد، استاد و شاگرد وظایف و حقوقی نیز نسبت به یکدیگر دارند که شیخ «زین الدین بن علی بن احمد عاملی جبعی» (قَدَّسَ اللهُ نَفسَهُ الزَّکیه)، معروف به «شهید ثانی»، از بزرگان شیعه، در کتب ارزشمند خویش با استفاده از آیات، روایات و تجربیات شاگردی محضر اساتید خویش و البته سالها استادی علوم و فنون اسلامی، برخی از وظایف و حقوق استاد و شاگرد را بیان نموده است، که به اختصار به برخی آنها اشاره می نمائیم:
وظایف شاگرد نسبت به معلم (حقوق معلم):
«تواضع و فروتنی در برابر استاد؛ دوری کردن از صحبت آمرانه با استاد؛ با احترام یادکردن از استاد؛ سرمشق گرفتن از استاد؛ سپاسگزاری از ارشاد و هشدار های استاد؛ تحمل تندی های احتمالی استاد؛ در انتظار استاد و شرفیابی به محضر او؛ عدم ایجاد مزاحمت برای اشتغالات استاد؛ آراستن و پیراستن برون و درون به هنگام ورود بر استاد؛ عدم تحمیل وقت تدریس بر استاد؛ عدم مزاحمت برای استراحت استاد؛ نشستن با نزاکت و ادب در محضر استاد؛مراقبت از حالات و رفتار خود در محضر استاد؛ تنظیم صدا و گفتار و تلطیف آن در محضر استاد؛ جبران و تدارک کمبودهای سخن استاد با اشارات لطیف؛ پیشی نگرفتن شاگرد به پاسخ پرسش ها در محضر استاد؛ تمرکز حواس و استماع دقیق به سخنان استاد؛ ارج نهادن به توضیحات استاد؛ عدم تکرار سؤال های فرساینده و تلف کننده فرصت؛ سؤال به موقع از استاد؛ طرح سؤالات خوشآیند و دل نشین؛ دوری نکردن از سؤال و پرسش به خاطر شرم و حیا؛ شهامت شاگرد در اعتراف به عدم درک مطالب علمی؛ حفظ حریم استاد در همه حال؛ دوری کردن از بدگویی استاد؛ دفع هرگونه اتهام ناروا از ساحت استاد؛ عیب های استاد را بپوشاند و مناقب و خوبی های او را ظاهر نماید؛ با دشمنان او مجالستی نداشته باشد و دشمنان او را دوست خود نداند؛ بخاطر خدا از او علم بیاموزد؛ رعایت سکوت در مجلس درس.»[6]
وظایف معلم نسبت به شاگرد (حقوق شاگرد):
الف) وظایف اخلاقی و تربیتی:
«لطف و محبت نسبت به شاگرد؛ فروتنی و نرمش نسبت به شاگردان؛ تفقد از احوال
دانشجویان و شاگردان؛ اطلاع از نام و مشخصات شاگرد؛ احترام به شخصیت شاگرد و
اعتراف به اهمیت افکار او؛ رعایت مساوات در توجه و محبت به شاگردان؛ رعایت
سابقه شاگردان و توجه به مزایای آنها (در علم و شایستگی)؛ معرفی معلمان
شایسته به شاگردان؛ نشستن آمیخته با نزاکت و ادب؛ متانت و وقار در جلسه
درس؛ ایجاد حس مسئولیت و انضباط در شاگردان؛ رفق و مدارا با شاگرد و اهتمام
به پرسش های او؛ محبت و التفات و گشاده رویی نسبت به شاگردان تازه وارد؛
اعتراف به عجز و ناتوانی در مسائلی که بدانها احاطه ندارد؛ تذکر لغزش ها و
اشتباهات تدریسی،قبل از پایان یافتن درس؛ درنگ نمودن در جلسه، پس از پایان
گرفتن درس؛ تعیین مبصر و نماینده برای شاگردان؛ پایان دادن درس ها با نصایح
اخلاقی و دعا.»[7]
ب) وظایف علمی و آموزشی:
«گام به گام پیش بردن شاگردان به لحاظ علمی و عملی؛ ایجاد شوق و دلبستگی به
علم ودانش در شاگردان؛ کوشش در تفهیم مطالب با رعایت استعداد شاگرد؛ ذکر
ضوابط و قواعد کلی علوم ضمن تدریس آنها؛ تشویق شاگردان به اشتغالات علمی و
تحریص بر تکرار دروس؛ طرح مسائل دقیق و پرسش از شاگردان؛ استفاده از بهترین
قواعد و روش تدریس و تفهیم به شاگردان؛ رعایت ترتیب منطقی علوم و دانش ها؛
رعایت اعتدال و اقتصار در بیان و توضیح مطالب؛ توجه به فضای مناسب کلاس
(به دور از هر گونه عوامل آزار دهنده)؛ توجه به مصالح شاگردان در تعیین وقت
تدریس؛ توجه به صدا و بیان به هنگام تدریس؛ حفظ نظم جلسه درس.» [8]
[1]. بحارالانوار ج 18 ص206
[2]. سوره مبارکه علق، آیات 1 الی 5
[3]. شرح أصول الکافی ملاصدرا ج2 ص95
[4]. کشف الخطا ج1 ص48
[5]. میزان الحکمه ح 13825
[6]. معالم الدین شهیدثانی ص 43
[7]. منیةالمرید شهیدثانی 190_ 220
[8]. همان 189 _ 212
لیست آواتارهای ( تصویر پروفایل ) جدید طراحی شده :
آواتار مناسبتی :
مناسبت های هجری قمری :
حلول ماه محرم : نام گذاری های روزهای محرم
شب اول محرم : مسلم ابن عقیل (علیهم السلام)
شب دوم محرم : ورود کاروان به کربلا ( ورودیه )
شب سوم محرم : حضرت رقیه (علیها السلام)
شب چهارم محرم : طفلان زینب (علیهما السلام)
شب چهارم محرم : حضرت حر بن یزید ریاحی
شب پنجم محرم : عبدالله ابن الحسن (علیهم السلام)
شب پنجم محرم : حضرت زهیر بن قین
شب ششم محرم : حضرت قاسم ابن الحسن (علیهم السلام)
شب هفتم محرم : حضرت علی اصغر (علیه السلام)
شب هشتم محرم : حضرت علی اکبر (علیه السلام)
نهم محرم : تاسوعا حضرت ابوالفضل العباس (علیه السلام)
دهم محرم : عاشورا حضرت ابا عبدالله الحسین (علیه السلام)
شب یازدهم محرم : حرکت کاروان از کربلا
دوازدهم محرم : شهادت امام سجاد (علیه السلام)
شب سیزدهم محرم : مصائب حضرت زینب کبری (علیها السلام)
بیست و چهارم محرم : شهادت امام سجاد (علیه السلام) به نقلی
حلول ماه صفر : مصائب شام ، ورود کاروان به شام بلا
پنجم صفر : شهادت حضرت رقیه (سلام الله علیها)
هفتم صفر : شهادت امام حسن مجتبی (علیه السلام)
بیستم صفر : اربعین حسینی ، رابطه اربعین و ظهور
بیست و هشتم صفر : رحلت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله)
بیست و هشتم صفر : شهادت امام حسن مجتبی (علیه السلام)
آخرین روز صفر : شهادت امام رضا (علیه السلام)
حلول ربیع الاول : آیا باید حلول ماه ربیع الاول را تبریک گفت؟
پنجم ربیع الاول : وفات حضرت سکینه (سلام الله علیها)
هشتم ربیع الاول : شهادت امام حسن عسکری (علیه السلام)
نهم ربیع الاول : آغاز ولایت و امامت امام زمان (علیه السلام)
دهم ربیع الاول : سالگرد ازدواج حضرت محمد و خدیجه کبری
دهم ربیع الاول : وفات حضرت عبدالمطلب (علیه السلام)
دوازدهم ربیع الاول : آغاز هفته وحدت اسلامی
هفدهم ربیع الاول : ولادت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله)
هفدهم ربیع الاول : ولادت امام صادق (علیه السلام)
بیست و ششم ربیع الاول : صلح امام حسن (علیه السلام) با معاویه
حلول ربیع الثانی : قیام توابین با شعار یا لثارت الحسین
چهارم ربیع الثانی : ولادت حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه السلام)
هشتم ربیع الثانی : ولادت امام حسن عسکری (علیه السلام)
دهم ربیع الثانی : وفات حضرت معصومه (علیها السلام)
حلول جمادی الاول : وقایع ماه جمادی الاول و بررسی جنگ موته
پنجم جمادی الاول : میلاد حضرت زینب کبری (علیها السلام)
پنجم جمادی الاول : روز پرستار (شرایط پرستاری از نظر اسلام)
دهم جمادی الاول : جنگ جمل (فتنه ناکثین)
سیزدهم جمادی الاول : شهادت حضرت فاطمه (روایت ۷۵ روز)
حلول ماه جمادی الثانی : بررسی سریه «زید بن حارثه»
سوم جمادی الثانی : شهادت حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام)
سیزدهم جمادی الثانی : وفات حضرت ام البنین (علیها السلام)
بیستم جمادی الثانی : ولادت با سعادت حضرت زهرا (سلام الله علیها)
بیستم جمادی الثانی : روز مادر
بیستم جمادی الثانی : روز زن
حلول ماه رجب : فضائل و اعمال ماه رجب
یکم رجب : ولادت امام محمد باقر (علیه السلام)
سوم رجب : شهادت امام هادی (علیه السلام)
اولین شب جمعه ماه رجب : لیلة الرغائب
دهم رجب : میلاد امام جواد (علیه السلام)
دهم رجب : میلاد حضرت علی اصغر (علیه السلام)
سیزدهم رجب : ولادت امیرالمومنین امام علی (علیه السلام)
سیزدهم رجب : روز پدر
سیزدهم رجب : روز مرد
پانزدهم رجب : وفات حضرت زینب (سلام الله علیها)
سیزدهم رجب : فوت ابراهیم بن محمد (صلی الله علیه و آله)
بیست و پنجم رجب : شهادت امام کاظم (علیه السلام)
بیست و ششم رجب : وفات حضرت ابوطالب (علیه السلام)
بیست و هفتم مبعث : عید مبعث
حلول ماه شعبان : فضائل و مناسبت های ماه شعبان
سوم شعبان : ولادت امام حسین (علیه السلام)
چهارم شعبان : ولادت حضرت ابوالفضل (علیه السلام)
سوم و چهارم شعبان : روز پاسدار و روز جانباز
پنجم شعبان : ولادت امام سجاد (علیه السلام)
یازدهم شعبان : ولادت حضرت علی اکبر (علیه السلام)
پانزدهم شعبان : ولادت با سعادت امام زمان (علیه السلام)
حلول ماه رمضان : فضائل و اعمال ماه مبارک رمضان
.
مناسبت های هجری شمسی :
بیست و ششم مهر ماه : روز ورزش و تربیت بدنی
پنجم آذر ماه : روز بسیج ، هفته بسیج
شانزدهم آذر ماه : روز دانشجو
بیست و هفتم آذرماه : وحدت حوزه و دانشگاه ، پژوهش
یکم دی : شب یلدا ( سی آذر )
نهم دی ماه : روز بصیرت و میثاق امت با ولایت
بیست و دوم بهمن ماه : پیروزی انقلاب اسلامی ایران
پنجم اسفند ماه : روز مهندسی
هشتم اسفند ماه : روز امور تربیتی و تربیت اسلامی
چهاردهم اسفند ماه : روز احسان و نیکو کاری
پانزدهم اسفند ماه : روز درختکاری
بیست و دوم اسفند ماه : روز بزرگداشت شهدا
آخرین چهارشنبه اسفند ماه : چهارشنبه سوری
آخرین پنج شنبه اسفند ماه : پنج شنبه آخر سال
یکم فروردین (سی اسفند) : عید نوروز
دوازده فروردین : روز جمهوری اسلامی
سیزده فروردین : روز طبیعت
بیست فروردین : روز ملی فناوری هسته ای
بیست و نهم فروردین : روز ارتش جمهوری اسلامی ایران
پنجم اردیبهشت : شکست آمریکا در صحرای طبس
دهم اردیبهشت : روز ملی خلیج همیشه فارس
دوازدهم اردیبهشت : روز معلم
.
................................................
آواتار غیر مناسبتی :
لیست آواتارهای قدیمی طراحی شده ( 242 آواتار )
متشکریم سردار سلیمانی ( شکست داعش )
چه امواتی را شهید حکمی می گویند
دیدگاه اسلام در مورد وسواس
تحیت و سلام های پر کاربرد زبان عرب
فواید زیارت امام حسین (علیه السلام)
آثار گریه بر سیدالشهدا(علیه السلام)
شوهر مناسب از نگاه اسلام (هم کفو کیست؟)
رابطه عقل و دین از دیدگاه اسلام
کتابت و نقل حدیث
ولادت حضرت عیسی (علیه السلام)
دنیا در آیات و روایات
نشکر خدام الحسین (علیه السلام)
شکرگزاری از نعمات الهی
خدمت به خلق ، بسیج سازندگی
با چه کسی محشور می شویم
ولایت امیرالمومنین حصنی
دشمنی قوم یهود با اسلام
بهترین عمل در روز جمعه
اسلام و مبارزه با خرافات
ما همه سپاهی هستیم
سرانجام لعن به غیر مستحق
قساوت قلب و آثار آن
حقیقت توبه
تکبر و تواضع
جایگاه و ارزش صبر
شهیدان گمنام آقا امام زمان
مهمان نوازی در اسلام
سلامت جسم
دل باید پاک باشه
روز جهانی کارگر
روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر
اعتماد به شیطان
روزه حقیقی
عقل و شهوت
روزه آخر شعبان