احسان و نیکوکاری یکی از اصول ترین ارزش های اخلاقی و دینی در جامعه اسلامی است تا حدی که خداوند متعال در آیه «إِنَّ اللهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ ؛ به یقین خداوند به عدالت ( فردی و خویشاوندی و اجتماعی ) و احسان فرمان می دهد» [1] احسان و عدالت را در کنارهم قرار داده و به آن فرمان می دهد.
با بررسی آیات قرآن کریم در می یابیم که دو واژه «احسان» به معنای انجام کار نیک و «محسنین» به معنای نیکوکاران و دیگر مشتقات ریشه اصلی این دو واژه (ح ـ س ـ ن) حدود ۲۰۰ مرتبه در قرآن کریم آورده شده است. [2] که طبق آیات قرآن کریم ، صبر بر مشکلات، عفو و گذشت [3] اجتناب از گناه، پرداخت زکات، هدیه دادن، انفاق، صدقه و خیرخواهی و بالاخره از همه مهمتر دستگیری و یاری نسبت به محرومان را می توان از مصادیق احسان و نیکوکاری برشمرد. [4]
قرآن کریم در باب جایگاه احسان و نیکو کاری می فرماید : «وَ أَحْسِنُوا إِنَّ اللهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنین ؛ و نیکى کنید! که خداوند، نیکوکاران را دوست مى دارد.»[5] و این دوستی و محبت خداوند نسبت به محسنین نشانه عظمت و ارزش نیکو کاری است ؛ احسانی که پاداش آن در آیه «فَآتَاهُمُ اللَّهُ ثَوَابَ الدُّنْیَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْآخِرَةِ وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ ؛ پس خداوند پاداش این دنیا و پاداش نیک آخرت را به آنان عطا کرد و خداوند نیکوکاران را دوست دارد » [6] در دنیا و آخرت توسط خداوند تضمین شده است که احادیث نیز بر آن تاکید می نمایند ، رسول گرامی اسلام (صلى الله علیه و آله) در باب فواید دنیوی احسان و نیکوکاری می فرماید : «صدقه بجا و نیکوکارى و نیکى به پدر و مادر و صله رحم، بدبختى را به خوشبختى تبدیل و عمر را زیاد و از مرگ بدجلوگیرى مى کند. » [7] و همچنین امام صادق (علیه السلام) نیکوکاری را نشانه اهل بهشت دانسته و می فرماید : «بهشتى ها چهار نشانه دارند: روى گشاده، زبان نرم، دل مهربان و دستِ دهنده» [8]
پی نوشت:
[1]. نحل آیه 90
[2]. المعجم الأحسایی لالفاظ القرآن الکریم ج1ص406
[3]. مائده آیه 83 و 85
[4]. بقره آیه 623
[5]. بقره آیه 195
[6]. آل عمران آیه 148
[7]. نهج الفصاحه ص 549
[8]. مجموعه ورام ج2 ص91
--------------------------------------------
مطالعه بیشتر در:
احسان
حوادث هجری قمری :
مجتبی کلانتری : نام گذاری های روزهای محرم
مجتبی کلانتری : مسلم ابن عقیل علیهم السلام
مجتبی کلانتری : ورود کاروان به کربلا ( ورودیه )
مجتبی کلانتری : حضرت رقیه علیها السلام
مجتبی کلانتری : طفلان زینب علیهما السلام
مجتبی کلانتری : حضرت حر بن یزید ریاحی
مجتبی کلانتری : عبدالله ابن الحسن علیهم السلام
مجتبی کلانتری : حضرت زهیر بن قین
مجتبی کلانتری : حضرت قاسم ابن الحسن علیه السلام
مجتبی کلانتری : حضرت علی اصغر علیه السلام
مجتبی کلانتری : حضرت علی اکبر علیه السلام
مجتبی کلانتری : تاسوعا حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام
مجتبی کلانتری : عاشورا حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام
مجتبی کلانتری : حرکت کاروان از کربلا
مجتبی کلانتری : شهادت امام سجاد علیه السلام
مجتبی کلانتری : مصائب حضرت زینب کبری علیها السلام
مجتبی کلانتری : شهادت امام سجاد علیه السلام به نقلی
مجتبی کلانتری : مصائب شام ورود کاروان به شام بلا
مجتبی کلانتری : شهادت حضرت رقیه سلام الله علیها
مجتبی کلانتری : شهادت امام حسن مجتبی (علیه السلام) هفتم صفر
مجتبی کلانتری : اربعین حسینی رابطه اربعین و ظهور
مجتبی کلانتری : رحلت حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله)
مجتبی کلانتری : شهادت امام حسن مجتبی (علیه السلام)
مجتبی کلانتری : شهادت امام رضا (علیه السلام)
مجتبی کلانتری : آیا باید حلول ماه ربیع الاول را تبریک گفت؟
مجتبی کلانتری : وفات حضرت سکینه (سلام الله علیها)
مجتبی کلانتری : شهادت امام حسن عسکری (علیه السلام)
مجتبی کلانتری : آغاز ولایت و امامت امام زمان (علیه السلام)
مجتبی کلانتری : سالگرد ازدواج حضرت محمد و خدیجه کبری
مجتبی کلانتری : وفات حضرت عبدالمطلب (علیه السلام)
مجتبی کلانتری : آغاز هفته وحدت اسلامی
مجتبی کلانتری : ولادت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله)
مجتبی کلانتری : ولادت امام صادق (علیه السلام)
مجتبی کلانتری : صلح امام حسن (علیه السلام) با معاویه
مجتبی کلانتری : دعای یکم ربیع الثانی
مجتبی کلانتری : ولادت حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه السلام)
مجتبی کلانتری : ولادت امام حسن عسکری (علیه السلام)
مجتبی کلانتری : وفات حضرت معصومه (علیها السلام)
مجتبی کلانتری : وقایع ماه جمادی الاول و بررسی جنگ موته
مجتبی کلانتری : میلاد حضرت زینب کبری (علیها السلام)
مجتبی کلانتری : روز پرستار (شرایط پرستاری از نظر اسلام)
مجتبی کلانتری : جنگ جمل ناکثین [پیمان شکنان]
مجتبی کلانتری : شهادت حضرت فاطمه زهرا (به روایت ۷۵ روز ۱۱ ه ق)
مجتبی کلانتری : حلول ماه جمادی الثانی و بررسی سریه «زید بن حارثه»
مجتبی کلانتری : شهادت حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام)
مجتبی کلانتری : وفات حضرت ام البنین
مجتبی کلانتری : ولادت با سعادت حضرت زهرا (سلام الله علیها)
مجتبی کلانتری : روز مادر
مجتبی کلانتری : روز زن
حوادث هجری شمسی :
مجتبی کلانتری : روز ورزش و تربیت بدنی
مجتبی کلانتری : روز بسیج شهید نعمت الله کاظمی
مجتبی کلانتری : روز دانشجو
مجتبی کلانتری : روز وحدت حوزه و دانشگاه
مجتبی کلانتری : شب یلدا از نظر اسلام
مجتبی کلانتری : نهم دی روز بصیرت
مجتبی کلانتری : بیست و دوم بهمن ماه
مجتبی کلانتری : روز مهندس
مجتبی کلانتری : روز امور تربیتی و تربیت اسلامی
مجتبی کلانتری : روز احسان و نیکو کاری
مجتبی کلانتری : روز درختکاری
غیر مناسبتی :
مجتبی کلانتری : لیست آواتارهای قدیمی طراحی شده ( 250 آواتار )
مجتبی کلانتری : متشکریم سردار سلیمانی ( شکست داعش )
مجتبی کلانتری : فواید زیارت امام حسین (علیه السلام)
مجتبی کلانتری : آثار گریه بر سیدالشهدا(علیه السلام)
مجتبی کلانتری : نشکر خدام الحسین (علیه السلام)
مجتبی کلانتری : خدمت به خلق بسیج سازندگی
مجتبی کلانتری : با چه کسی محشور می شویم
مجتبی کلانتری : ولایت امیرالمومنین حصنی
مجتبی کلانتری : دشمنی قوم یهود با اسلام
مجتبی کلانتری : ما همه سپاهی هستیم
مجتبی کلانتری : دنیا در آیات و روایات
مجتبی کلانتری : کتابت و نقل حدیث
مجتبی کلانتری : رابطه عقل و دین
مجتبی کلانتری : تحیت و سلام
مجتبی کلانتری : میلاد حضرت عیسی (علیه السلام)
مجتبی کلانتری : سانحه کشتی سانچی شهید حکمی
مجتبی کلانتری : شوهر مناسب از نگاه اسلام ، هم کفو کیست
مجتبی کلانتری : شکرگزاری و فواید آن
مجتبی کلانتری : برترین عمل در روز جمعه
مجتبی کلانتری : اسلام و مبارزه با خرافات
مجتبی کلانتری : دیدگاه اسلام در مورد وسواس
مجتبی کلانتری : سرانجام لعن به غیر مستحق
مجتبی کلانتری : قساوت قلب و آثار آن
مجتبی کلانتری : حقیقت توبه
مجتبی کلانتری : تکبر و تواضع
مجتبی کلانتری : جایگاه و ارزش صبر
مجتبی کلانتری : شهیدان گمنام آقا امام زمان
مجتبی کلانتری : شهید نعمت الله کاظمی