امیرالمومنین امام علی(علیه السلام): کسی که در پی به دست آوردن روزی حلال باشد، مانند مجاهد در راه خدا است [*]
سانحه کشتی سانچی حادثه ای دردناک و غمبار بود که عده ای از هموطنان عزیز در راه خدمت به کشور و البته کسب روزی حلال جان گرامی خود را از دست دادند ، سوالی که پیش می آید این است که جایگاه افرادی که در راه خدمت ، کسب روزی حلال و اهداف مقدس دیگر کشته می شوند نزد خداوند چه جایگاهی است و آیا می شود ایشان را شهید دانست ؟
آن گونه که از روایات و فرمایشات علما برداشت می شود ، شهید به سه دسته تقسیم می گردد ؛ اول شهید به معنای خاص ؛ یعنى مسلمانی که در معرکه جنگ و جهاد با دشمنان کشته شود که سقوطِ تکلیف غسل و کفن[1] از احکام شهید خاص می باشد ، دوم شهید به معناى عام یعنى هر کس که در اثر صدمات دفاع و جهاد کشته شود که این نوع شهادت احکام شهید خاص مثل عدم لزوم غسل و کفن و امثال آن را ندارد ، شهید به معنای خاص و اعم را می توان شهید حقیقی نامید و قسم سوم شهید ، شهید حُکمی می باشد.
شهید حُکمی به شهیدی گفته می شود که اگر چه در راه دفاع و یا جهاد کشته نشده ولیکن طبق احادیث از ایشان به عنوان شهید نامبرده شده است و در قیامت از اجر و مقام شهید برخوردار هستند ، برای نمونه چند مورد از این احادیث آورده می شود.
پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) می فرماید: کسی که بر حبّ آل محمد بمیرد در حالی که شهید است ، مرده است.[2] و در جائی دیگر می فرماید : اینان جزء شهدا هستند و از مقام ایشان برخوردارند : ۱. شخصی که در راه خدا کشته شود ۲. هر کس که در راه خدا بمیرد ۳. هر کس که به خاطر بیماری طاعون فوت شود ۴. هر کس که در شکم مادر بمیرد ۵. هر کس که در آب غرق شود ۶. هر کس که برای دفاع از جان خود کارزار کند تا کشته شود ۷. هر کس که در راه دفاع از مال خود کشته شود ۸. هر کس که در راه دفاع از خانه اش قتال کننده کشته شود ۹. هر کس که با طهارت (وضو) بخوابد و همان شب بمیرد.[3]
در کتاب جامع الاخبار نیز چنین نقل شده است که: روزی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به منزل ما آمد در حالى‌که حضرت فاطمه کنار دیگ نشسته بود و من هم به پاک‌کردن عدس مشغول بودم. پیامبر(صلی الله علیه و اله) رو به من کرد و فرمود: ای ابو الحسن! گفتم بله ای رسول خدا. فرمود: آنچه می‌گویم را از من بشنو و من جز با امر پروردگار خود چیزی نخواهم گفت. مردى که همسرش را یارى و کمک کند،خداوند به عدد هر مویی از موهای بدنش به او پاداش یک‌سال عبادتی می‌دهد که روزهایش را روزه و شب‌هایش را شب زنده‌دار باشد. همچنین ثواب صابران و پیامبرانی؛ مانند داود، یعقوب و عیسی را به او عنایت می‌نماید. یا على کسی که در خانه در خدمت عیال باشد، و آن‌را ننگ نداند، پروردگار متعال نام او را در دیوان شهیدان قرار داده و از براى وى به هر روز و شب ثواب هزار شهید را بنویسد.[4]
بنابراین با توجه به احادیث ، جایگاه مسلمانی که در راه خدمت، کسب روزی حلال و اهداف مقدس دیگر کشته می شوند بشرط داشتن نیت الهی [5] جایگاه شهید (حُکمی) می باشد.
پی نوشت:
[*]. دعائم الاسلام ج۲ص۱۵
[1]. اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری س246
[2]. بحارالانوار ج23ص333
[3]. آثار الصادقین ج 10ص77
[4]. جامع الأخبار ص102
[5]. مستدرک الوسائل ج1ص90.
-------------------------
مطالعه بیشتر در :
معیارهای شهادت از منظر پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله
