امام رضا (علیه السلام): هنگامی که مردی از شما خواستگاری کرد که از دین و
اخلاق او راضی بودید به ازدواج با او رضایت دهید. و مبادا فقر او ترا از
این رضایت باز دارد[1]
در این حدیث و احادیث متواتر دیگر، شرط و ملاک اصلی همسر مناسب، دین و
اخلاق معرفی شده است. در قرآن کریم نیز چنین آمده است: «الْخَبِیثاتُ
لِلْخَبِیثِینَ وَ الْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثاتِ وَ الطَّیِّباتُ
لِلطَّیِّبِینَ وَ الطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّباتِ أُولئِکَ مُبَرَّؤُنَ
مِمَّا یَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کَرِیم.»؛ «زنان ناپاک از
آن مردان ناپاکند و مردان ناپاک نیز به زنان ناپاک تعلّق دارند، و زنان پاک
ازآن مردان پاک، و مردان پاک از آن زنان پاکند.» [2]
سوال اینجاست اگر از نظر دین ملاک اصلی انتخاب همسر ایمان و اخلاق است پس مراد از هم کفو بودنی که در روایات به آن تاکید شده چیست؟
عوام هم کفو بودن را به معنای مساوی بودن شرایط مالی دختر و پسر می دانند و
چون دختر معمولا دارای استقلال مالی نیست، وضعیت مالی پدر دختر ملاک وضعیت
مالی خانم ها محسوب شده و طبق آن دختر خانم به خواستگاری جواب مثبت می دهد
شرایط مالیش مساوی یا بهتر از شرایط پدرش باشد.
مسلما از لحاظ عقلی چنین تفکری اشتباه است، چون پدر دختر، چندین دهه از
لحاظ اقتصادی بیشتر فعالیت نموده و داماد جوان در ابتدای راه می باشد.
از لحاظ اسلام نیز نه تنها این مسئله (وضعیت مالی پدر عروس مساوی با داماد
باشد) تایید نشده بلکه چنین اعتقادی مردود دانسته شده است، امام باقر
(علیه السلام) می فرماید: مصیبتی از این شدیدتر نیست که جوان مومنی دختر
فرد مومنی را خواستگاری کند، و پدر دختر جواب بدهد، من از این ازدواج عذر
می خواهم زیرا تو از نظر مالی در رتبه من نیستی! [3]
هم کفو بودن در روایات معنای وسیعی داشته و گاهی بیان آن در راستای رد
تفکر جاهلی است. در تفکر جاهلی عرب اشراف هم کفو هم طبقه های خود بودند و
کسی که از طبقه پایین بود، هم کفو فرد اشرافی به حساب نمی آمد و اسلام و
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) با این ملاک و معیارها مخالفت کرده و
چنین می فرمودند: مؤمن کفو و همردیف مؤمنه است. [4]
بنابراین هم کفو بودن به معنای هم سطح بودن در مسائل اقتصادی و مالی و ...
نیست، بلکه مقصود کلی آن همسویی اعتقادی و پایبندی عملی (نه شعار) به
ارزشها و معارف الهی است و البته باید دانست در کنار هم کفو بودن، شرایط
دیگر‌ی نیز مطرح است که با توجه به خصوصیات فردی و اجتماعی افراد وجود بعضی
شرایط ضروری (حداقل ها) و بعضی دیگر از شرایط قابل اغماض هستند، امام صادق
(علیه السلام) می فرماید: «الکفو ان یکون عفیفا و عنده یسار» کفو (هم ردیف
در ازدواج) کسی است که عفیف (ایمان عملی) باشد و مالی (در حد کفایت) نیز
داشته باشد. [5]
پی نوشت:
[1]. میزان الحکمة ج4 ص280
[2]. نور آیه 26
[3]. ازدواج در اسلام ص32
[4]. کافی، ج5 ص324
[5]. وافی، ج3 ص18
------------------------------------
مطالعه بیشتر:
انتخاب همسر
