سال نو مبارک

سال نو مبارک

امام صادق (علیه‌السلام) به معلی بن خنیس که در روز نوروز خدمت ایشان رسید- آیا می‌دانی امروز چه روزی است؟
معلی گوید: عرض کردم: فدایت شوم، این نوروزی است که ایرانیان آن را گرامی می‌دارند و در آن به یکدیگر هدیه می‌دهند.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: سوگند به آن خانه‌ی کهن که در مکه است، این روز یک ریشه‌ی کهن دارد که من برایت توضیح می‌دهم تا آن را بدانی...
ای معلّی! روز نوروز، همان روزی است که خداوند در آن از بندگان پیمان گرفت تا او را بپرستند و چیزی را شریک او قرار ندهند و به فرستادگان و حجت‌های او و به امامان علیهم السلام ایمان بیاورند. نوروز نخستین روزی است که خورشید در آن طلوع کرد... هیچ نوروزی نیست مگر این که ما در آن روز منتظر فرج هستیم؛ زیرا نوروز از روزهای ما و شیعیان ماست. ایرانیان آن را حفظ کردند و شما آن را از دست نهادید... نوروز نخستین روز از سال ایرانیان است. آنان در حالی که تعداشان سی هزار نفر بود زنده ماندند و زندگی کردند و ریختن آب در نوروز سنت شد...

منبع: میزان الحکمه، ج۹، ص۴۳۰۳ به نقل از بحارالانوارج 59ص 92 مستدرک الوسائلج 6 ص 3522.

چهارشنبه سوری

از نظر دین مبین اسلام، آئین و رسوم گذشتگان (قبل از اسلام) اگر حاوی مصادیق اخلاقی بوده و با دستورات دینی، اخلاقی و عقلی مغایرتی نداشته باشد با توجه به فرمایش امیرالمؤمنین امام علی (علیه الافُ التَّحیةِ والثَّناء): «آیین پسندیده ای را بر هم مریز که بزرگان این امتْ بِدان رفتار نموده اند و به وسیله آن، مردم به هم پیوسته اند، و رعیّت با یکدیگر سازش کرده اند؛ و آیینی مگذار که چیزی از سنّت های نیک گذشته را زیان رسانَد تا پاداش از آنِ نهنده سنّت باشد و گناه شکستن آن بر تو مانَد.» [1] مورد تائید اسلام است ولی اگر با این دستورات  مغاریت داشته باشد، طبق آیه: «وَ إِذا قیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَیْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یَعْقِلُونَ شَیْئاً وَ لا یَهْتَدُونَ؛ و هنگامی که به آنها گفته شود: «از آنچه خدا نازل کرده است، پیروی کنید!» می گویند: «نه، ما از آنچه پدران خود را بر آن یافتیم، پیروی می نماییم.» آیا اگر پدران آنها، چیزی نمی فهمیدند و هدایت نیافتند ( باز از آنها پیروی خواهند کرد)؟!»[2] تقلید ‌کورکورانه و خرافه پرستی محسوب شده و مورد سوال و انتقاد قرآن کریم قرار می گیرد.

در مورد چهارشنبه آخر سال موسوم به چهارشنبه سوری حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (اَدامَ اللهُ ظلَِه) می فرماید: «متاسفانه مساله ای که در ابتدا برای اظهار شادی کردن میان خانواده‌ها بوده، هم‌اینک منجر به انجام برخی مسائل خطرناک شده و برای بسیاری از مردم جامعه مشکل آفریده و همچنین برخی افراد خرابکار از این طریق مقاصد سیاسی خود را دنبال می‌کنند به همین دلیل ما انجام چنین مراسمی را مجاز نمی دانیم، این که شما در چنین مراسمی شب خوشی داشته باشید و با دوستان و خویشان خود شاد باشید کسی مخالف آن نیست؛ اما انجام آن مسائل، خرافی و خطرناک است که با آن باید مخالفت کرد.»[3]

یکی از اعمال غلط و غیر عقلائی که در دهه های اخیر در مورد چهارشنبه سوری باب شده استفاده از مواد محترقه و ایجاد اصوات مهیب در امکان عمومی است که علاوه بر خطرات جانی، مالی و ... که برای اشخاص دارد به جهت آزار مردم از موارد ایذاء مومن محسوب می گردد که بشدت توسط اسلام نهی شده است، پیامبر گرامی اسلام (صلى الله علیه و آله) می فرماید: «لا ضَررَ و لا ضِرارَ، مَن ضارَّ ضارَّهُ اللّهُ، و مَن شاقَّ شَقَّ اللّه ُ علَیهِ، ضرر و زیان زدن به خود و دیگرى جایز نیست (حرام است) . کسى که به دیگرى زیان وارد آورد، خداوند به او زیان رساند و کسى که دیگرى را به مشقّت اندازد، خداوند او را به مشقّت افکند.»[4] و همچنین می فرماید: «خَصْلَتَانِ لَیسَ فَوْقَهُمَا مِنَ الشَّرِّ شَی‏ءٌ الشِّرْکُ بِاللهِ وَ الضَّرُّ لِعِبَادِ الله، دو خصلت ناپسند است که بدتر از آنها نیست: شرک به خدا و آزار بندگان خدا.»[5]

پی نوشت:
[1]. نامه 53 نهج البلاغه
[2]. بقره آیه 170
[3]. آیت الله مکارم، درس خارج از فقه
[4]. میزان الحکمه ج6ص41
[5]. تحف العقول ص 56
----------------------------------
مطالعه بیشتر در:
چهارشنبه سوری

روز مهندس

پنجم اسفند ماه روز بزرگداشت فقیه، اندیشمند، ریاضیدان، منجم، پزشک،معمار ایرانی خواجه نصرالدین طوسی و روز مهندس گرامی باد.
خواجه نصیرالدین طوسی فقیه، شاعر، فیلسوف، متکلم، دانشمند، ریاضی دان و منجم ایرانی سده هفتم است، که به دلیل خدمات علمی گسترده ایشان، خصوصا در علم ریاضی، نجوم و هندسه، پنجم اسفند ماه روز تولد این دانشمند بزرگ ایرانی به عنوان روز مهندس نام گذاری شده است.[1]
مهندس در اصطلاح کسی است که در یکی از رشته‌ های مهندسی آموزش دیده‌ و یا به طور حرفه‌ای در آن رشته مشغول به کار باشد، مهندسان از فناوری، ریاضیات، و دانش برای حل مسائل کاربردی استفاده نموده و برای جامعه اسلامی از هر نظر سودمند و کارگشا هستند، در نتیجه با توجه به فواید علم مهندسی و فرمایش امیرالمومنین امام علی (علیه السلام): خَیرُ العِلمِ مانَفَعَ، بهترین علم آن است که مفید باشد.[2] علم مهندسی را می توان از جمله علوم مورد تائید اسلام دانست.

علم‌ مهندسی از جمله علومی‌ است که زمینه پیشرفت و قدرت[نظامی، اقتصادی، سیاسی] روز افزون جامعه اسلامی را مهیا می نماید و این همان دستوری است که به وسیله اسلام به مسلمانان داده شده است، امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) می فرماید: عَلَیْکُمْ بِالْجِدِّ وَ الِاجْتِهَادِ وَ التَّأَهُّبِ وَ الِاسْتِعْدَاد؛ بر شما باد به تلاش و سخت کوشی و مهیا شدن و آماده شدن[3]

و این پیشرفت و قدرت با استقامت، شکیبائی و پارسائی حاصل می گردد، همچنان که امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) در حدیثی می فرماید: الْعَمَلَ الْعَمَلَ ثُمَّ النِّهَایَةَ النِّهَایَةَ وَ الِاسْتِقَامَةَ الِاسْتِقَامَةَ ثُمَّ الصَّبْرَ الصَّبْرَ وَ الْوَرَعَ الْوَرَعَ إِنَّ لَکُمْ نِهَایَةً فَانْتَهُوا إِلَى نِهَایَتِکُم، کار کنید و آن را به پایانش رسانید و در آن پایداری کنید؛ آن گاه شکیبایی ورزید و پارسا باشید.[4]

و لازمه تمامی این پیشرفت ها رعایت تقوای الهی است آنچنان که امام حسن مجتبی (علیه السلام) می فرماید: اتَّقُوا اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ وَ جِدُّوا فِی الطَّلَبِ وَ تُجَاهَ الْهَرَبِ وَ بَادِرُوا الْعَمَلَ قَبْلَ مُقَطَّعَاتِ النَّقِمَاتِ وَ هَاذِمِ اللَّذَّات، ای بندگان خدا! تقوا پیشه کرده و برای رسیدن به خواسته ها تلاش کنید و از کارهای ناروا بگریزید و قبل از آنکه ناگواری ها به شما روی آورند و نابود کننده لذات (مرگ) فرا رسد، به کار مبادرت ورزید[5] ان شاء الله

پی نوشت:
[1]. مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
[2]. غررالحکم و دررالکلم ص 354
[3]. وسایل الشیعه ج 1، ص 92، ح 217
[4]. نهج البلاغة ص 252
[5]. تحف العقول ص 236 
---------------------------
مطالعه بیشتر:
روز مهندس

روز دانشجو

امام صادق (علیه السلام) : لَستُ اُحبُ أن أرى الشابَ مِنکم إلا غادیاً فی حالینِ إما عالِماً أو مُتعلماً، دوست ندارم جوانى را جز بر دو گونه ببینم : دانشمند یا دانشجو[*] 
کسب علم و دانش بارها در آیات و روایات مورد تاکید قرار گرفته شده است به طوری که اولین آیه نازل شده[1] بر قلب نازنین رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله ) به علم آموزی تاکید  نموده و می فرماید : اقْرَاْ بِسْمِ رَبِّکَ الَّذِى خَلَقَ خَلَقَ الاْنسَانَ مِنْ عَلَق اقْرَاْ وَرَبُّکَ الاْکْرَمُ الَّذِى عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ الاْنسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ، بخوان به نام پروردگارت که آفرید، و انسان را از خون بسته اى خلق کرد بخوان که پروردگارت والاتر است، همان کسى که به وسیله قلم تعلیم نمود و به انسان آنچه را نمى دانست آموخت.[2] و در آیه دیگری برای نشان دادن جایگاه علم پرسشی بیان نموده و می فرماید : قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الّذینَ لایَعْلَمُونَ إنّما یَتَذَکَّرُ اُولُوا الألْبابِ. بگو: آیا کسانی که می دانند با کسانی که نمی دانند یکسانند؟ تنها خردمندان متذکر می شوند.[3]
پیامبر گرامی اسلام (صلى الله علیه و آله) علم آموزی را واجب دانسته و می فرماید : طلب علم و دانش بر هر مسلمان لازم است.[4] بر همین اساس تمامی مراجع تقلید در اصول دین ( توحید‌، نبوت، معاد، امامت، عدل) تقلید را جایز ندانسته و می فرمایند : عقیده مسلمانان به اصول دین باید از روی دلیل[علم] باشد و نمی تواند در اصول دین تقلید نماید[5]
البته سوالی که در اینجا پیش می آید این است که مراد از علم، فقط علم در اصول دین است یا شامل تمامی علوم می گردد ؟ آنچه از محتوای روایت بر می آید این است که تمامی علوم و دانش های مفید مورد تائید اسلام هستند، علامه حلی (قدس سره الشریف) علوم را به چند دسته تقسیم نموده می فرماید : فراگیری علم یا بر انسان واجب عینی است یا واجب کفایی یا مستحب است و یا حرام[6] که مراد از واجب عینی، علم در اصول دین است و بر همه اشخاص واجب است در اصول دین به علم و یقین برسند، مراد از واجب کفائی علوم ضروری مانند اجتهاد و طب هستند که باید به حد کفایت اشخاصی از جامعه به دنبال آن بروند، مراد از علوم مستحب علومی هستند که تا حدی مورد نیاز جامعه  است (اکثر رشته های دانشگاهی) و مراد از علم حرام هر علمی است که به سبب ضرر و آسیب مخربش از طرف خداوند حرام و باید از آن اجتناب نمود (مانند سحر و جادوگری)

پی نوشت:
[*] ‌. امالی،ص۳۰۳
[1] ‌. بحارالانوار،ج 18،ص 206
[2] . علق آیه 1
[3] . زمر آیه 9
[4] . اصول کافى ج 1 ص 35
[5] . توضیح المسایل مراجع،ص 13
[6] . تذکرة الفقهاء، علامه حلی،ج 9،ص 36.
------------------------------------
مطالعه بیشتر :
اهمیت کسب علم تا انتهای حیات