مهمان نوازی از جمله مکارم اخلاقی و صفات پسندیده ای است که اسلام بر آن تاکید و فوایدِ فراوانی بر آن ذکر می نماید، طبق فرمایش معصوم (علیهم اسلام) با ورود مهمان، برکت و رحمت بر اهل آن منزل نازل می گردد، رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) در این باب می فرماید : «مهمان هنگامی که وارد خانه مؤمن می شود هزار برکت و هزار رحمت به همراه خود دارد و خداوند به تعداد هر لقمه که مهمان تناول می کند یک حج و یک عمره برای صاحب خانه می نویسد!»[1] و همچنان می فرماید : «وقتی مهمان وارد خانه ای می شود، به همراه او، رزقش هم از آسمان فرود می آید، وقتی مشغول غذا خوردن شد، خداوند متعال، گناهان اهل خانه را می بخشد»[2] و این بدان معناست که روزی مهمان توسط خداوند تضمین شده و علاوه بر آن مهمان نوازی، موجب آمرزش گناهان میزبان نیز می گردد.
طبق روایات ائمه معصوم (علیهم السلام) برای کسب اجر و
برکات میزبانی و مهمان نوازی باید علاوه بر نیت الهی[3] اموری را نیز
رعایت نمود، که به برخی از آنها اشاره می گردد :
رعایت حرمت مهمان و راضی نگهداشتن ایشان، امیرالمؤمنین امام علی
(علیه‌السلام) می فرماید : «خدا را ! خدا را ! در نظر بگیرید و حُرمت مهمان
را رعایت کنید! مهمان جز اینکه خشنود و سپاسگزار شما باشد نباید از نزد
شما خارج شود»[4]
تکریم و بزرگداشت مهمان، امام صادق (علیه السلام) می فرماید : «از جمله
حقوق مهمان این است که مورد تکریم قرار گیرد و برای او خلال آماده کند»[5]
در مورد این حدیث باید دانست، تکریم مفهومی کلی است که مصادیق متعددی دارد،
که امام صادق (علیه السلام) بعد از دستور به تکریم مهمان، به یکی از
مصادیق اکرام یعنی تهیه خلال(دندان) اشاره می نماید که می توان برداشت نمود
که میزبان باید به گونه ای مورد تکریم قرار گیرد که حتی خلال دندان ایشان
نباید فراموش گردد.
به کار نگرفتن مهمان، امام محمدباقر (علیه‌السلام) می فرماید: «به کار گرفتن مهمان، نشانه بی مهری و جفاکاری به مهمان است.»[6]
در روایات علاوه بر آداب میزبانی، سفارشات و دستوراتی به مهمان نیز داده شده است که به چند نمونه اشاره می نمائیم :
اجابت و قبول دعوت مؤمن، امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «از حقوق واجب مؤمن بر مؤمن دیگر این است که دعوتش را اجابت کند.»[7]
وارد بر مهمانی دیگران[بی رضایت و دعوت میزبان] نشدن، پیامبر اکرم (صلی
الله علیه و آله و سلم : «کسی که به سفره‌ای برود که بدان دعوت نشده، او در
حقیقت به عنوان یک سارق به آنجا وارد شده و یک غارتگر از آنجا بیرون می
رود!»[8]
پذیرفتن توصیه میزبان، امام محمدباقر (علیه‌السلام) می فرماید: «هر وقت که
بر برادر دینی خود مهمان شدید هر جا که به شما تعارف کرد همانجا بنشینید،
زیرا صاحب خانه بهتر از افراد غریبه از اوضاع داخلی خود باخبر است.»[9]
پی نوشت:
[1]. لئالی الاخبار ج3ص66
[2]. وسائل الشیعة، ج24 ص317
[3] . تهذیب الأحکام ج1ص83
[4]. مستدرک ج16ص241
[5]. وسائل الشیعة، ج24 ص319
[6]. جامع‌السعادت ج2ص153
[7]. بحارالأنوار، ج72 ص447
[8]. شهاب‌الاخبار ص224
[9]. بحارالأنوار ج75، ص451
--------------------------------
مطالعه بیشتر در:
مهمان
