رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) : زمستان بهار مؤمن است،از شبهاى طولانى
اش براى شب زنده دارى و از روزهاى کوتاهش براى روزه دارى بهره مى
گیرد[*]
آداب و رسوم طولانی ترین شب سال که شب یلدا یا شب چله نام دارد ، یادگاری
ارزشمند از نیاکان ما محسوب می گردد ، یلدا از غروب آخرین روز پاییز (۳۰
آذر) آغاز و تا طلوع آفتاب یعنی اولین روز زمستان (۱ دی) ادامه دارد.
از نظر دین مبین اسلام ، آئین و رسوم گذشتگان (قبل از اسلام) اگر حاوی
مصادیق اخلاقی بوده و با دستورات دینی و اخلاقی مغایرتی نداشته باشد ، مورد
تائید قرار دارد.
امیرالمؤمنین امام علی (علیه الافُ التَّحیةِ والثَّناء) در مورد سنن گذشتگان به جناب مالک اشتر (رَضِیَ اللهُ عنه) می فرماید : و
لاتَنْقُضْ سُنّةً صالِحَةً عَمِلَ بها صدورُ هذِهِ الاُمَةِ وَ
اجْتَمَعَتْ بِها الاُلْفَة وَ صَلُحَتْ علیها الرعِیَّةُ وَ لاتَحْدُثَنَّ
سنّةً تَضُرُّ بشیء مِنْ ماضی تلکَ السُّنَنِ فیکونُ الأجْرُ لِمَنْ
سَنَّها وَالوِزْرُ علیکَ بِما نَقَضْتَ مِنها ؛ آیین پسندیده ای را
بر هم مریز که بزرگان این امتْ بِدان رفتار نموده اند و به وسیله آن، مردم
به هم پیوسته اند، و رعیّت با یکدیگر سازش کرده اند؛ و آیینی مگذار که
چیزی از سنّت های نیک گذشته را زیان رسانَد تا پاداش از آنِ نهنده سنّت
باشد و گناه شکستن آن بر تو مانَد. [1]
در نتیجه شب یلدا نیز چون حاوی رسوم ارزشمندی چون تکریم بزرگان ، صله رحم و
..... مورد تائید اسلام می باشد ، حضرت آیت الله جوادی آملی (دامَتْ
برکاتُهُ) در مورد یلدا چنین می فرماید : "این واژه ، سریانی و به معنای
«میلاد» است و چون شب یلدا را با تولد حضرت مسیح (سلام الله علیه) تطبیق می
کردند آن را به این نام خواندند. چون ایرانیان این شب را شب تولد (میترا)
مهر می دانستند آن را با تلفظ سریانی اش پذیرفتند و در واقع یلدا را با
(noel) اروپایی که در ۲۵ دسامبر تثبیت شده، معادل است، بنابراین نوئل
اروپایی همان شب یلدا یا شب چله ایرانی است. ![2]
از سنت های شب یلدا ،شب نشینی و دید و بازدید و صله رحم است، چنان که بهره
گیری علمی از فرصت آن با طرح مسایل علمی و تاریخی ، خواندن اشعار به ویژه
شعر حافظ و تفال به اشعار حافظ و ... سنت دیگر آن است. مناسب است مومنان در
چنین فرصت هایی با زوایای زندگی و سیره معصومان (علیهم السلام) در جهت رشد
و کمال علمی و معنوی آشنا شوند [3]
می توان از مهم ترین رسوم شب یلدا ، رسم دید و بازدید و صله رحم آن
دانست ، صله رحمی که طبق دستورات اسلام واجب شرعی محسوب می گردد ، امام على
علیه السلام در مورد وجوب صله رحم می فرماید : اِنَّ
صِلَةَ الرحامِ لَمِن موجِباتِ السلامِ وَ اِنَّ اللّهَ سُبحانَهُ اَمَرَ
بِاِکرامِها وَ اِنَّهُ تَعالى یَصِلُ مَن وَصَلَها وَ یَقطَعُ مَن
قَطَعَها وَ یُکرِم مَن اَکرَمَها ؛ به راستى که صله رحم از واجبات
اسلام است و خداى سبحان، امر فرموده که آن را گرامى بدارند و خداوند متعال
با هر کس که صله رحم کند، رابطه برقرار مى کند و با هر کس که قطع رحم کند،
قطع رابطه مى کند و هر کس که صله رحم را گرامى بدارد، گرامى اش مى دارد.
[4]
پی نوشت:
[*].وسائل الشیعه ج۷ص۳۰۲
[1]. نامه 53 نهج البلاغه
[2]. لغت نامه دهخدا ، واژه یلدا
[3]. مفتاح حیاه ، آیت الله جوادی آملی ،ص 758
[4]. غررالحکم و دررالکلم ص405.
--------------------------
مطالعه بیشتر در :
آداب اسلامی ویژه شب یلدا
