هشتم اسفند ماه ، روز امور تربیتی و تربیت اسلامی گرامی باد.
دین مبین اسلام اهتمام ویژه ای به بحث «تربیت اسلامی» فرزندان دارد ، تا
حدی که در صحیفه سجادیه می خوانیم؛ امام معصوم حضرت سجاد (علیه السلام) آن
را در قالب دعا [ که نشان دهنده اهمیت آن است] از خداوند مسئلت می نماید :
«اَللّهُمَّ... أَعِنّى عَلى تَربیَتِهِم وَ تَأدیبِهِم وَ بِرِّهِم ؛
خدایا مرا بر تربیت، ادب آموزى و نیکى کردن به فرزندانم یارى فرما.» [1]
برای آنکه درک مناسبی از مفهوم تربیت اسلامی داشته باشیم باید هر دو جزء آن یعنی تربیت و اسلام را تعریف نمائیم .
«تربیت» در لغت، به معنای پروردن [2] و پرورش دادن است و در اصطلاح عبارت است از فراهم آوردن زمینه ها و عوامل به فعلیت رساندن یا شکوفا ساختن شخص در جهت رشد و تکامل اختیاری او به سوی هدف های مطلوب و بر اساس برنامه ای سنجیده شده [3]
«اسلام» نیز به در لغت به معنای گردن نهادن، [4] تسلیم ، اطاعت و امتثال امر و نهی بدون هیچ گونه اعتراضی است. [5] و در اصطلاح عبارت است از طاعت و تسلیم در برابر خداوند و پذیرش و انقیاد اوامر خداوند، بدون هیچ گونه اعتراض [6]
با توجه به این تعاریف مراد از تربیت اسلامی ، پرورش افراد برای رسیدن به هدف مطلوب اسلام یعنی اطاعت (انجام واجبات و ترک محرمات) و تسلیم (با معرفت) بی قید و شرط در برابر پروردگار است که به این اطاعت و تسلیم در برابر خداوند در اصطلاح «عبادت» نیز می گویند.
در قرآن کریم نیز در آیه «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْاِنْسَ اِلاّ لِیَعْبُدُونِ ؛ من جنّ و انس را نیافریدم جز برای اینکه عبادتم کنند!». [7] هدف از آفرینش جن و انس عبادت دانسته شده است که البته در تفسیر «لیعبدون» به «لیعرفون» نیز تعبیر شده ، امام صادق (علیه‌السلام) روایت می نماید که روزى حسین بن على (علیهما السلام) بین اصحابش آمد و فرمود: خداى عزوجل خلق را نیافرید مگر براى اینکه او را بشناسند، چون اگر او را بشناسند، عبادتش هم مى کنند، و اگر عبادتش کنند، به وسیله عبادت او از پرستش غیر او بى نیاز مى شوند [8] که لیعرفون نیز حاکی از تربیت صحیح اسلامی در راستای معارف الهی است.
پس نتیجه تربیت اسلامی رسیدن به هدفِ آفرینش ، و آن شناخت ، عبادت و بندگی خالصانه پروردگار است و این بدین معناست که باید فرزندانمان را به گونه ای پرورش دهیم که اولا نسبت به خداوند [و اولیاء خداوند] معرفت داشته ثانیا از عبادت و بندگی خداوند سر باز نزنند و البته اجر چنین تربیتی بخشیده شدن گناهان والدین نیز می باشد ؛ رسول اکرم (صلى الله علیه و آله) در این باب می فرماید : «أَکْرِمُوا أَوْلَادَکُمْ وَ أَحْسِنُوا أَدَبَهُمْ یُغْفَرْ لَکُم؛ فرزندان خود را گرامى بدارید و خوب تربیتشان کنید تا گناهان شما آمرزیده شود.»[9]
پی نوشت:
[1] صحیفه سجادیه دعاى 25ص120
[2]. لغت نامه دهخدا، لغت تربیت
[3]. فلسفه تعلیم و تربیت ج1ص341
[4]. لغت نامه دهخدا، لغت اسلام
[5]. تفسیرماوردی ج1ص379
[6]. مبادی الاسلام ص23
[7]. ذاریات آیه 56
[8]. ترجمه المیزان ج18 ص585
[9]. مکارم الأخلاق ص222
-----------------------------------
مطالعه بیشتر در:
تربیت اسلامی
